نوشته ی یافت شده در شهرنشینی ارته در کنار هلیل رود در پایین کرمان از بیش از پنج هزار سال پیش، و کهن تر از نوشته ی یافت شده در تمدن کهن جیرفت.

تمدن "ارته" روی لبه فراموشی/ لزوم رمزگشایی کهن ترین لوح های جهان
Aratta Civilization on the Edge of Oblivion / The Need to Decode the World's Oldest Tablets

کرمان - خبرگزاری مهر: در حالی در جریان کاوشش های جنوب کرمان قدیمی ترین لوح های نوشته شده به دست بشر کشف شد که تاکنون اقدام موثری در راستای رمزگشایی این لوح ها صورت نگرفته و ادامه این روند بیم فراموش شدن تمدن کهن ارته را به وجود آورده است.
به گزارش خبرنگار مهر، تمدنی که چندی قبل در جریان کاوشش های باستانشناسان سر از خاک برآورد امروز سر برخاک گذاشته است.
تمدن ارته در حاشیه رودخانه هلیل رود حلقه گم شده تاریخ بشری و یکی از قدرتمندترین تمدن های بشری در زمان خود رازهای سر به مهر فراوانی دارد رازهایی که به دلیل توقف کاوشش ها و عدم پیگیری داشته های فرهنگی و ثبت آنها این روزها در ذهن های باستانشناسان نیز به فراموشی سپرده شده است.
از تپه های کنار صندل زیاد گفته شده است، تپه هایی که نمادی از نخستین های بشری در تمدنی در جنوب شرق کشور است تپه هایی که 5 هزار سال قبل مرکز حکومتی مقتدر بوده است تمدنی که نخستین تقسیم بندیهای شهر نشینی و روستانشینی را می توان در آن دید و در آثار آن کتیبه هایی قدیمی تر از تمدن ایلامی که پیش از آن تصور می شد مخترع خط است کشف شد.

داشته هایمان از ذهن ها نیز می رود
اما آنقدر از داشته هایمان کم گفتیم و به آن نپرداختیم که متاسفانه برخی باستانشناسان داخلی نیز در کمال تعجب همگان در اظهار نظرهاشان مردمان جنوب شرق ایران را تا قبل از دوران هخامنشیان مردمانی بی سواد می دانند و در مقالاتشان به این امر می پردازند.

این در حالی است که با کشف لوح های گلی و خطوط قدیمی تر خط ایلامی مشخص شد که مبداء خط تمدن ارته بوده نه تمدن ایلامی. زمانی که قبایل ایلامی و بین النهرین در حال جنگ با یکدیگر و خونریزی بودند مردمانی متمدن و مقتدر از لحاظ نظامی و اقتصادی در جنوب شرق ایران می زیستند که آثار بجای مانده از آنها پس از سال ها موجب تعجب و حیرت باستانشناسان شده است.

خط جیرفت متفاوت از خط بین النهرین است
پروفسور یوسف مجیدزاده، سرپرست کاوششهای باستان شناسی جیرفت در سالهای 81 تا 86 در این خصوص می گوید: کاوش های باستانی شناسی جیرفت حکایت از باسواد بودن جیرفتی ها از  5 هزار سال قبل دارد.
وی گفت: کشف چندین لوح گلی پخته و یک آجر کتیبه دار باقدمت 5 هزار ساله درکاوش های جیرفت نشان از باسوادی مردمان این منطقه در دوران باستان دارد.

وی با رد نظر برخی از باستان شناسان که جنوب شرق ایران تا زمان هخامنشیان جوامعی بی سواد بوده اند افزود: مردم جیرفت نه تنها همزمان با اختراع کهن ترین خط میخی بین النهرین باسواد بوده اند ، بلکه همزمان با آنان خطی متفاوت از میخی اختراع کرده اند.

مجید زاده با بیان اینکه اهمیت این دستاورد ها به گونه ای است که بسیاری از باستان شناسان بین المللی از آن بعنوان بزرگترین کشف 50سال گذشته یاد می کنند ابراز کرد: امید است شرایطی فراهم شود تا با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان، بتوان گزارش نهایی کاوش ها و مطالعات صورت گرفته در مناطق باستانی جیرفت در قالب یک یا دو جلد کتاب در اختیار علاقه مندان وپژوهشگران قرار گیرد.

از کم گفتن در خصوص داشته هایمان رنج می بریم
کرمان همیشه از کم گفتن رسانه ها و مسئولانش رنج برده است و هم اکنون نیز همه فراموش کرده اند که چه میراث کهنی را به ارث برده اند و هیچ کس نمی پرسد که چرا کاوششها در محوطه تپه های کنارصندل متوقف شد و اینکه چرا کارشناسان و متخصصان از داشته های غنی این تمدن نمی گویند.
جدای از اینکه هم اکنون وضعیت اسفناکی بر محوطه های باستانی کرمان حاکم است و این محوطه ها زیر شلاق فرسایش شدید باران و باد رها شده اند و تنها لایه ای گل اندود برروی آنها کشیده شده است باید از این امر نیز نگران بود که تمدن ارته در اذهان مردم و باستانشناسان نیز فراموش شود و دلیل این امر نیز چیزی نیست جز اینکه کرمانیان آن طور که باید به داشته هایشان اهمیت نمی دهند.
این درحالی است که در دنیای امروز اطلاع رسانی و تبلیغات در تمام عرصه ها حرف اول را می زند این اصل به خصوص در راستای جذب گردشگر در صنعت توریسم تاثیر گذار است اما اگر نگاهی به وضعیت کنونی جذب توریسم داخلی و خارجی در کرمان بیندازیم به نتایج ناامید کننده ای می رسیم.

لوح هایی که رمزگشایی نشد
این درحالی است که با وجود تمام حرف ها و وعده هایی که در خصوص معرفی داشته های تاریخی و فرهنگی استان زده شده است اما داشته های کرمان کمتر به مردم سایر مناطق کشور معرفی شده است در کمال تاسف حتی یک سایت متشکل و برنامه ریزی شده برای معرفی دقیق مناطق گردشگری استان کرمان شکل نگرفته است.

در این میان منطقه باستانی کنار صندل و تمدن ارته در جنوب کرمان نیز از همین مشکل رنج می برد تمدنی که قرار بود قفلهای تمدن بشری را باز کند و با رمزگشایی لوح های کهنش تاریخ جهان را متحول کند این روزها خود به فراموشی سپرده شده است.
گفته می شود این لوحها در ایران نگهداری می شوند و عکس آنها به مراکز برجسته بین المللی ارسال شده است اما تاکنون هیچ نتیجه ای در خصوص رمزگشایی صورت نگرفته است و دلیل آن این است که نمونه این خط تاکنون دیده نشده است و دانشمندان در رمزگشایی آنها به در بسته خورده اند.

اما از سوی دیگر فضای موجود نشان می دهد که عزمی نیز برای رمزگشایی این الواح وجود ندارد و کار به جایی رسیده است که باستانشناسان داخلی نیز با نادیده گرفتن این الواح مردمان جنوب شرق کشور را قبل از هخامنشیان بی سواد می دانند و این درحالی است که مردمان این منطقه هزاران سال قبل از هخامنشیان خط را اختراع کرده اند.

تمدن ایران می تواند تمدن های دیگر با چالش اساسی مواجه کند
محمد صمیمی، باستان شناس در گفتگو با مهر در خصوص این لوح اظهارداشت: تا کنون تصور می شد که قدیمی ترین لوح نوشتاری جهان مربوط به تمدن سومری است و به همین دلیل این تمدن را مبدا خط جهان می شناختند اما لوحی که در جیرفت در جنوبشرق ایران پیدا شد با قدمتی بیش از 5 هزار سال لوح سومر را به چالش اساسی کشید.

وی ادامه داد: تنها این لوح در کاوشش ها کشف نشد بلکه تعداد لوح ها بیشتر بود و باید برای رمزگشایی آنها اقدام شود زیرا برای ثبت باید ابتدا لوح رمزگشایی شود و بعد به یک تمدن نسبت داده شود.
وی گفت: نکته قابل توجه این است که لوح جیرفت به هیچ وجه شبیه خط سومر نیست بلکه خطی جداگانه با مبدای جدا و تمدنی کهن است که کهن تر از سومر است.
صمیمی ادامه داد: باید باستانشناسی در ایران بر روی تمدن ارته متمرکز شود زیرا تمدن ارته می تواند تمدن ایران را نسبت به سایر تمدن های کهن جهان متمایز کند.

وی افزود: با این وجود به نظر می رسد حساسیتی در این خصوص وجود ندارد و به جای اینکه ما تمدن ایران را به عنوان مبدا خط جهان معرفی کنیم بیشتر دنبال این هستیم مثلا پل خواجو، ارگ بم، سی سه پل و بیستون را معرفی کنیم.
وی اهمیت تمدن جیرفت را به حدی دانست که می تواند بسیاری از کتاب های جهان را تغییر دهد و این امر می تواند تمدن غرب را مقابل تمدن ایران با چالش اساسی مواجه کند امری که شاید خیلی هم مورد رضایت دانشگاه های غرب نباشد.


برگرفته از تمدن کهن جیرفت