رفع آبگرفتگی تخت‌جمشید با آبراهه‌های باستانی و کشفیات جدید
با کاوش های اخیری که در تخت جمشید صورت گرفته، نه تنها آب های تخت جمشید از مسیر 2500 ساله خود دفع می شود بلکه باستان شناسان را از وجود ساختارهای متعدد دیگری در اطراف تخت گاه تخت جمشید آگاه و آن ها را به شناخت کامل تر مجموعه تخت جمشید در دوره هخامنشی نزدیکتر کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، شاهکار معماری ایران وجهان در چند وقت اخیر میزبان گروهی از باستان شناسان وپژوهشگران ایرانی بود که در ضلع جنوبی تخت گاه تخت جمشید نسبت به کاوش آب راهه های این مجموعه فعالیت می کردند.
سرپرست تیم کاوش آبراهه های تخت جمشید در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر به تشریح روند کاوش های اخیر این تیم و نتایج و دستاوردهای آن پرداخت.
علی اسدی باستان شناس پایگاه پارسه ـ پاسارگاد وسرپرست گروه کاوش گفت: موضوعی که باعث شد امسال کاوش آب راه های تخت جمشید را داشته باشیم این بود که از چند سال پیش آب گرفتگی سطح برخی از کاخ های تخت جمشید موجب بروز برخی مشکلات در این مجموعه شده بود.
سرپرست تیم کاوش آبراهه های تخت جمشید با بیان اینکه به همین خاطر از حدود سه سال پیش با تاکید مدیریت پایگاه پارسه ، کاوش بخش انتهایی آب راه های تخت جمشید را برای رفع مشکل مذکور مد نظر قرار دادیم، گفت: بخش هایی از آبراهه های زیر تخت گاه تخت جمشید، سال ها پیش یعنی از زمان شروع کاوش های این محوطه کاوش و این آبراهه ها خالی شده بود و قمست عمده ای نیز بین سال های 81 تا 87 بوسیله گروه باستان شناسی پایگاه پارسه -پاسارگاد و با هدف شناخت باستانشناسانه آبراهه ها و رفع معضل آبگرفتگی سطح مجموعه انجام شد و تنها بخش انتهایی آب راه ها باز مانده بود یعنی قسمتی که در امتداد خروجی آبراهه ها و در ضلع جنوبی تختگاه قرار دارد، باز مانده بود.
اسدی تصریح کرد: با توجه به اینکه در این بخش حجم زیادی از خاکهای کاوشهای پیشین ریخته شده بود، هدف اصلی ما باز کردن مسیری برای رفع معضل آب گرفتگی داخل کانال ها و سطح کاخ ها بود.
وی اضافه کرد: هدف دیگر آگاهی از وضعیت ضلع جنوبی تخت گاه تخت جمشید بود، با توجه به اینکه از حدود 70 یا 80 سال پیش که کاوش های تخت جمشید شروع شده بود، حجم زیادی از خاک کاوش های پیشین را در ضلح جنوبی ریخته بودند و ما به هر حال آگاهی چندانی از اینکه این ضلع در دوره هخامنشی چه وضعیتی داشته را نداشتیم.
سرپرست تیم کاوش آبراهه های تخت جمشید عنوان کرد: در این پروژه کاوش، ما تصمیم گرفتیم مسیری را در ضلع جنوبی تخت گاه و در امتداد خروجی کانال ها کاوش کنیم که هم در واقع بتوانیم راه خروج آب زیرزمینی در کانال ها را باز کنیم و هم اینکه آگاهی باستان شناختانه نسبت به ضلع جنوبی تخت گاه تخت جمشید پیدا کنیم به همین خاطر در راستای روند کاوش یک کارگاه طولی به طول 80 متر در امتداد خروجی آبراهه ها واقع در ضلع جنوب شرق تخت گاه به سمت جنوب ایجاد شد. این کارگاه در واقع تمامی طول شمالی ـ جنوبی خاک های انبار شده از کاوش های پیشین ریخته شده را در بر می گرفت.
اسدی با اشاره به روند کاوش و فعالیت در این کارگاه نیز بیان کرد: ما باید این کارگاه را به عمق حداقل پنج تا شش متر پائین می رفتیم تا بتوانیم مسیری را به عرض حداقل دو متر باز کنیم تا بتوان از این مسیر به صورت اضطراری برای خروج آب ها استفاده کنیم.اسدی توضیح داد: اولین کانال به فاصله 40 متر پس از خروجی اصلی کانال ها قرار کرفته بود که جهت آن متفاوت است با جهتی که از کانالی که از خود خروجی ها امتداد دارد.
سرپرست تیم کاوش آبراهه های تخت جمشید ادامه داد: کانال دیگر در فاصله 50 و 60 متری است که این هم سازه ای است که با ویژگی های هخامنشی ساخته شده و به جز این دو، بخش هایی از سازه ای که با شفته آهک ساخته شده را نیز شناسایی کردیم و بخشی از یک بنایی که با لاشه سنگ ساخته شده در منتها علیه جنوبی کارگاه کاوش نیز شناسایی شد.
اسدی تاکید کرد: مجموعه آثاری که پیدا شده بیانگر این است که ما در دوره هخامنشی ساختارهای متعددی در ضلع جنوبی تخت گاه تخت جمشید داشتیم، این ساختارها عمدتا در ارتباط با انتقال آب است، با توجه به اینکه حداقل سه مورد از آن ها کانال های آب هستند و به جز کانالی که آب راه های زیرزمینی را تخلیه می کرده، دو کانال دیگر نیز داریم که برای تخلیه آب دره ای است که در ضلع جنوبی تخت گاه قرار دارد ساخته شده و آب های حاصل از بارندگی این بخش را از حاشیه ضلعه جنوبی هدایت می کرده است.
وی اضافه کرد: فعلا احتمال می دهیم این کانالها در نهایت با یکدیگر ارتباط داشته اند و شاید در ارتباط با پردیس ها وباغ هایی باشند که در این بخش از مجموعه تخت جمشید قرار داشته هر چند اثبات این امر مستلزم آن است که بتوانیم کاوش ها را ادامه دهیم و امیدواریم با ادامه کاوش ها در فصل های آینده بتوانیم سیستم و نظام این کانال های آب را در ضلع جنوبی تخت گاه بهتر شناسایی کرده و اطلاعات بیشتری از تخت گاه تخت جمشید و اطراف آن در دوره هخامنشی به دست بیاوریم. همچنین با تکمیل مطالعات لایه نگاری کاوش انجام شده بویژه در کارگاه هایی که تا خاک بکر ادامه داده شده اند، میتوان اطلاعت مهمی از دوره های احتمالی استقراری پس از هخامنشی در ضلع جنوبی تختگاه بدست آورد.
سرپرست تیم کاوش آبراهه های تخت جمشید تصریح کرد: در واقع کانال های زیرزمینی تخت گاه تخت جمشید بخشی است که عمده مردم از آن هیچ اطلاعی ندارند و ما می توانیم آن را نیمه پنهان مهندسی و معماری دقیق تخت گاه تخت جمشید به حساب آوریم.
وی گفت: به واقع اگر روزی این امکان ایجاد شود که مردم بتوانند بخش هایی از کانال را بازدید کنند با ابعاد جدید از معماری و مهندسی بسیار دقیق دوره هخامنشی آشنا خواهند شد و اینکه آن ها چقدر دوراندیشی داشه اند و پیش بینی چیزهای مختلفی را در معماری انجام داده اند.
اسدی تصریح کرد: از این رو شناخت تخت جمشید از شناخت کاخ هایی که روی سطح آن قرار دارد فراتر می رود و ما با یک نظام کامل معماری که شامل همه چیز می شویم مواجه هستیم که کانال های تخلیه آب بخش مهمی از آن است.
وی با اشاره به اینکه این کانال ها حجم وسیعی را شکل می دهند که بیش از دو هزار متر طول دارد، بیان کرد: این کانال ها تمامی زیر سطح کاخ های تخت جمشید را با شبکه دقیق ومنظمی به هم پیوند داده است.
اسدی توضیح داد: در دوره هخامنشی به این صورت بوده که لوله های سفالی در داخل دیوارهای بناها و کاخ ها قرار داشته و آب پشت بام ها به داخل این لوله ها هدایت میشده و این لوله های سفالی از داخل دیوارها مستقیما به زیر کاخ ها به داخل کانال های زیرزمینی متصل بوده اند و آب ها را از پشت بام به کانال های مذکور هدایت می کردند.
وی ادامه داد: شبکه این کانال ها به سمت گوشه جنوب شرقی تخت گاه هدایت و آب های جاری در کانال ها از این قسمت خارج می شده است.
وی در مورد حجم کاوش هایی که طی این مدت صورت گرفت نیز بیان کرد: حجم کاری که انجام شده بسیار بزرگ بود زیرا ما مجبور بودیم پس از برش حجم بزرگی از خاک کاوش های پیشین تخت جمشید که در ضلع جنوبی تختگاه ریخته شده بود، لایه های دست نخورده زیر آن را مورد کاوش قرار دهیم.
سرپرست تیم کاوش آبراهه های تخت جمشید عنوان کرد: با کاوش لایه های زیرین که دست نخورده بود ما توانستیم مجموعه ای از کانال های مذکور را شناسایی کنیم.
وی توضیح داد: بسیاری از موادی که در کاوش های پیشین بیرون ریخته شده بود مثل سنگهایی که دارای نقش و مربوط به کاخ های مختلف تخت جمشید از جمله صدستون هستند در حین عملیات کاوش یدست آمده که برخی از آن ها قابل قطعه یابی و نصب در جای اصلی شان است.
سرپرست تیم کاوش آبراهه های تخت جمشید اعلام کرد: مهمترین نتیجه عملی کاوش ها این است که با باز شدن مسیر کانال ها می توانیم امیدوار باشیم آبهای سطح تخت گاه تخت جمشید بعد از بیش از 2500 سال دوباره از مسیر باستانی خودش خارج می شود و از سیستم و نظام دوره هخامنشی برای دفع آب های سطحی تخت گاه تخت جمشید استفاده خواهد شد.
وی گفت: کاوش در این بخش ها می تواند مستندات و شواهد را برای اثبات وجود باغ ها و پردیس های اطراف تخت گاه تخت جمشید بیشتر کند.
http://www.memaran.ir/index.php/home/iran-sec/2011-09-07-12-11-47/11-reportage/1372-new-archaeological-discoveries-in-persepolis
در این وبلاگ تلاش کردم جشن ها، آیین ها و گاهشمارهای باستانی را یادآور و زنده نگهدارم. بیشتر مطالبِ مربوط را با دانش و پژوهش های سالیان، نوشتم و برخی از عکس ها را خودم گرفتم و برخی عکس های مربوط را بهره بردم. برخی از مقاله ها با پژوهش و مطالعه در کتاب ها و سایت های متفاوت پیدا کردم که اگر منبع آن مشخص باشد در زیر مقاله ها نوشتم یا اگر منبع ها مشخص نبوده نام برده نشده.