یک سنگ‌ نگاره‌ی ٤ هزار ساله در تیمره شهر خمهین پيدا شده است که نقش روی آن دو شکارچی سوار بر پیل را نشان می دهد که به دنبال یک شکار هستند. زیستگاه اصلی پیل های آفریقایی در بخش میانی و استوایی قاره‌ی آفریقا است و پیل های آسیایی نیز در کشورهای هندوستان، تایلند، مالزی و دیگر کشورهای خاور آسیا دیده می شوند. از سویی اگر چه در کتاب «شاهنامه» که فردوسی هزار سال پيش آن را سروده است بارها از پیل یاد شده اما جز این نه از نگاه تاریخی و نه نگاه زیست‌شناسی، گواهی بر اینکه ایران زیستگاه فیل بوده، در دست نیست. با همه‌ی اين ها در زمان های گوناگون تاریخی پادشاهان ایران که مهر بسیاری به این جانور داشتند، شماری پیل را از کشور هندوستان به ایران وارد کردند. واپسين نمونه‌اش ناصرالدین شاه قاجار است كه در زمان خود چند فیل را از هندوستان به ایران آورد.

سنگ‌نگاره‌ی پيدا ‌شده در گستره‌ی تیمره: پيدا شدن یک سنگ‌‌نگاره در گستره‌ی تیمره در استان مرکزی گمانه‌ زنیها درباره‌ی وجود یپل در ایران را دستخوش دگرگونی کرده است. در این سنگ‌نگاره که گفته می شود ديرينگی آن به ٤ هزار سال پیش می رسد، دو شکارچی سوار بر یک پیل هستند و برای شکار، با چيزی در دست، یک جانور دیگر را دنبال می کنند.


ناصری‌فرد، نویسنده‌ی کتاب سنگ‌نگاره‌های ایران و کاشف این سنگ‌نگاره در این‌ باره گفته است: «زیستگاه فیل، آفریقا و هندوستان است. بودن این جانور دست‌كم در هزاره‌ی دوم پيش از ميلاد در مرکز ایران و اهلی کردن این جانور بزرگ ‌پیکر و کاربست آن در شکار جانوران، شگفت‌انگیز است. پرسش این است که آیا زیستگاه این جانور مرکز ایران بوده و شرایط اقلیمی ایران متفاوت از امروز بوده یا ایرانیان باستان از آفریقا و هندوستان این جانور را به این دیار آورده‌اند؟


البته اهلی کردن این جانور و بهره‌گيری از آن برای شکار در ٤٠٠٠ سال پیش نیز نشان از هوشمندی دارد. هرچند هر کدام از این گمانه‌ها نیاز به پژوهش های بیشتری دارد و نمی توان با قطعیت چیزی را اعلام کرد.»ا

 

فیل آسیایی و فیل آفریقایی

اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌ زیست اما در اینباره ديدگاه دیگری دارد. او احتمال بودن فیل در ایران در آن تاریخ را رد می کند و می گوید: «اقلیم و آب هوای ایران به هیچ روی مناسب زندگی جانورانی مانند فیل نبوده است چرا که فیل افزون‌ بر هوای گرم و نمناک در جاهای جنگلی زندگی می کند اما در هیچ جايی از ایران ما چنين هوا و اقلیمی نداریم. اما در درازای تاریخ همیشه شاهان ایرانی فیل‌ دوست بوده اند و آن را از دیگر کشورها وارد می کردند؛ احتمال اینکه این سنگ‌نگاره هم یکی از همین فیل های وارداتی را نشان دهد، بسیار است.»ا

تیمره، در شهرستان خمین استان مرکزی را بهشت سنگ‌نگاره‌های ایران می نامند. در این گستره بیش از ٢٠ هزار سنگ‌نگاره هست و فیل یکی از بزرگ‌ترین و سنگین‌وزن‌ترین جانوری است که روی خشکی زندگی می کند. هم‌اکنون دو گونه‌ی گوناگون فیل در جهان وجود دارد که یکی آفریقایی و دیگری آسیایی است. فیل آفریقایی با گوش های بزرگ و بادبزنی‌اش شناخته می شود و فیل آسیایی نیز با گوش های کوچکش.

 

به گفته ای: نمونه هایی از فیل در میانرودان دیده شده است و همانگونه که در ایران فسیل های زرافه پیدا شده بعید نیست که در فلات ایران هم زمانی فیل وجود داشته به به تدریج نسل آن منقرض شده است.

 



آفتاب یزدانی. امرداد