جشن ها، آیین ها و گاهشمارهای باستانی

^{ارمنیان ایران این جشن را در نیمه ی زمستان و در شب ۱۳ فوریه به نام «تیرن انداراج» یا «دیار نداراج» با تشریفات خاص برپا می کردند و بعدها در ارمنستان «ترانتاز» و «درندز» خوانده شد ولی مراسم کنونی این جشن هنوز شباهت های بسیار به مراسم جشن سده دارد. در ارمنستان باستان برای آتش، صفات زنانه و برای آب، فروزه های مردانه ای می پنداشتند. در افسانه های بسیار کهن ارمنی چنین آمده است که خدایان «آرامازد» (همان اهورامزدا) و «آستقیک» بر قله کوه پاقات نشیمن داشتند و کمی پایین تر از نوک کوه، جایگاه آتشی جاویدان و در پای کوه منزل چشمه ای بزرگ بوده است. پس آتش و آب خواهر و برادر بودند. بنابراین نه تنها آب و آتش بلکه خاکستر نیز مقدس شمرده می شد.}

^{این جشن رفته رفته صورت دینی به خود گرفت و در فرهنگ مسیحی ارمنیان، وارد شد و با برخی پیرایه‌ها در زمره ی جشن‌های کلیسای ملی ارمنی درآمد. اکنون ارمنیان هرساله این جشن را در غروب روز ۱۳ فوریه برابر با ۲۴ بهمن ماه به یادبود ورود مریم مقدس همراه با مسیحِ چهل روزه، به بیت المقدس و استقبال از آن‌ها با افروختن آتش و آذین بندی گذرگاه با مشعل و چراغ، در کلیساها جشن می گیرند.}

^{در این جشن، کـُپه های بوته را که در حیاط کلیسا می چینند و با شمع افروخته ای که مقام روحانی ارمنیان از مهراب کلیسا می آورد، آتش می زنند. هر کس پس از جشن درندز و در هنگام بیرون رفتن از کلیسا، شمع یا فانوس یا اخگردانی (مشعلی) را با آتش فروزان در حیاط کلیسا روشن کرده و به خانه می برد.}